04-Feb-2017
Op momenten dat ik niet zo goed in mijn vel zit, wil ik nog wel eens naar een tearjerker kijken. Dat deed ik meestal met een lichte gêne, vooral ook omdat ik het, ook bij meest triviale en voorspelbare scenario’s meestal niet droog wist te houden. En de gêne werd nog groter toen ik me realiseerde dat het in wezen mijn eigen pijn was waardoor ik werd geraakt. Me een beetje wentelen in zelfmedelijden, dat kon toch niet. Want ook als de held en heldin elkaar uiteindelijk toch weten te vinden wordt er pijn aangeraakt: de pijn van diep verlangde liefde die er nooit mocht zijn.
Die pijn is op dat moment echter helemaal niet zo schrijnend is, hij voelt dan eerder mild en ontroerend. Het voelt helend en ik denk dat het inderdaad dan ook helend is.
We hebben allemaal in ons leven butsen en builen opgelopen, en de pijn die daarmee gepaard ging is lang niet altijd helemaal verwerkt. Die hebben we ergens ver weggestopt om hem niet te hoeven voelen. Maar we ondervinden wel hinder van die weggemoffelde pijn. Dat kan zijn in de vorm van lichamelijke klachten, maar ook in de vorm van een verminderd vermogen om ons te verbinden, om lief te hebben of om schoonheid te ervaren, kortom om voluit te leven.
De enige manier om dergelijke niet verwerkte verwondingen te helen, is naar de pijn toe te gaan en die alsnog te ervaren, net zolang tot we die pijn helemaal kunnen omarmen waardoor hij langzaam van karakter verandert, van schrijnend in ontroerend, van bitter in zoet, van een gevoel van gemis naar een gevoel van rijkdom. Dat gebeurt wanneer we contact gaan krijgen met die liefde die onder de pijn zit, want pijn heeft bijna altijd te maken met onze liefde voor iemand of iets waarvan we worden afgesneden.
Tearjerkers maken het ons gemakkelijker met niet verwerkte pijnen in contact te komen, en die te verwerken door onze tranen te laten vloeien.
Voor mannen is het meestal moeilijker dan voor vrouwen om contact te maken met hun pijn. Mannen maken over het algemeen toch al moeilijker contact met hun gevoel, en voor mannen ligt uiting geven aan verdriet ook een beetje in de taboe-sfeer. Het wordt al gauw gezien als iets voor watjes. Maar eigenlijk is het juist heel dapper als je niet wegloopt voor je pijn maar erop afstapt en je hem helemaal toe-eigent.
Toch blijft voor mij, het idee dat ik me vermei in zelfmedelijden vaak een belemmering om de pijn aan te gaan. Iemand vertelde me laatst de oplossing die zij daarvoor had bedacht: "Dan stel ik me voor dat er iets heel ergs is gebeurd, bijvoorbeeld dat iemand van wie ik heel veel houd dood is. Nou dan komen de tranen wel!"
Er is een subtiel verschil in zelfmedelijden en het toelaten van de pijn. Bij zelfmedelijden zit een aspect van slachtoffer-denken, dan accepteer je de pijn niet helemaal echt, omdat er ook een soort verwijt naar het noodlot in zit. Om de pijn volledig toe te laten, moet je hem helemaal accepteren, als het ware omarmen, accepteren dat die pijn een wezenlijk deel van de heroïek van jouw unieke menszijn is.
De kunst van goed troosten is dan ook niet de pijn te verzachten, maar mensen te helpen bij hun pijn te zijn. Dat is niet eenieder zomaar gegeven. Vaak voelen we ons ongemakkelijk bij de pijn van een ander. Daardoor wordt het voor die ander juist moeilijker om bij zijn pijn te komen. Ook hebben we vaak de aanvechting om verzachtende dingen te zeggen, en ook dat is vaak niet behulpzaam.
Wel behulpzaam is wat ik maar compassie noem, en wat heel subtiel verschilt van medelijden. In medelijden zit een component van zielig vinden en dat is ondermijnend.
Compassie is proberen zelf iets van het lijden van de ander te voelen en, op wat voor manier dan ook, de ander te laten ervaren dat je een notie hebt van wat hij doormaakt. Meestal zijn daar niet veel woorden voor nodig. Dat is bijvoorbeeld ook wat er gebeurde bij de performance kunstenares Marina Abramovic’ die drie maanden lang zwijgend op een stoel in een museum zat en waarbij bezoekers uitgenodigd werden tegenover haar te gaan zitten. Daar ervoeren die bezoekers, en ook Marina, vaak een intens ontroerende ervaring.
Eigenlijk hoef je er alleen maar te zijn.
Als de ander zich gezien weet in zijn pijn maakt hem dat gemakkelijker zijn pijn te accepteren en ook gemakkelijker om hem te dragen, en zo te helen.
Ik kan hier wel mooi schrijven hoe het moet, maar in de praktijk weet ik vaak ook geen houding geven in situaties waarin een ander veel leed ondervindt. Ik herinner me een keer dat het wel goed ging en misschien is dat een verduidelijkend voorbeeld. Op een begrafenis condoleerde ik de dochter van de overledene. Ik was zelf ook verdrietig. Ik weet niet wat ik heb gezegd ik geloof niet veel, misschien heb ik haar alleen maar een aangekeken en een hand gegeven.
Later vertelde ze me dat pas nadat ze het verdriet in mijn ogen had gezien haar eigen verdriet had kunnen ervaren.
Breng dit blog onder de aandacht van een vriend
reactie van Karin Mollemans --- 13-Feb-2017 14:48
----------------------------------------------------------------
Interessant verhaal weer. Ik herken er wel wat in . Zelf gebruik ik vaak popmuziek voor dit soort dingen. Ik koppel liedjes aan mensen en onmoetingen. Soms lopen dingen anders dan je wilt en beschrijft zo‘n liedje iets mooi of iets minder moois uit zo‘n ontmoeting. Die liedjes zijn in het begin soms(te) pijnlijk om te horen maar omdat ze ook gekoppeld zijn aan de fijne momenten, kunnen ze zo mooi de pijn en het geluk in balans houden. Het helpt mij om dingen luchtigjes te herleven en pijn op te ruimen. Ik was me er niet zo van bewust dat ik dat zo doe, tot ik je blog las!
* verplicht veld
09-May-2016
15-Nov-2019
20-Oct-2019
19-Mar-2019
16-Nov-2018
30-Oct-2018
16-Oct-2018
03-Oct-2018
25-Sep-2018
18-Sep-2018
11-Sep-2018
09-Sep-2018
28-Sep-2017
18-Sep-2017
29-May-2017
15-Apr-2017
24-Mar-2017
24-Feb-2017
04-Feb-2017
28-Jan-2017
08-Jan-2017
26-Dec-2016
09-Dec-2016
23-Nov-2016
15-Nov-2016
03-Nov-2016
16-Oct-2016
07-Oct-2016
25-Sep-2016
15-Sep-2016
03-Sep-2016
27-Aug-2016
19-Aug-2016
07-Aug-2016
30-Jul-2016
12-Jul-2016
02-Jul-2016
28-Jun-2016
20-Jun-2016
14-Jun-2016
06-Jun-2016
30-May-2016
23-May-2016
16-May-2016